E.NAKHLEH: TRUMP, SURİYE’Yİ GÜMÜŞ TEPSİDE PUTİN’E VERİYOR

TRUMP, SURİYE’Yİ GÜMÜŞ TEPSİDE PUTİN’E VERİYOR

Emile Nakhleh (Emekli üst düzey CIA istihbaratçısı; New Mexico Üniversitesi öğretim üyesi, Dış İlişkiler Konseyi üyesi ve “A necessary Engagement: Reinventing America’s Relations with the Muslim World” kitabının yazarı)

The Cipher Brief, 20.7.2017

Tercüme: Zahide Tuba Kor

Washington Post gazetesinin haberine göre, Trump yönetimi 2013’ten beri yürürlükte olan Esed yönetimine karşı Suriyeli isyancıları destekleme gizli programını sonlandırıyor. Acaba bu program Esed yönetimine karşı koymada etkili miydi?

İki sene evvel etkili ve kısmen başarılıydı. Öyle ki Esed, rejimini kurtarmak için Rusya’nın doğrudan müdahale etmesini istemek zorunda kaldı. Bu programın bir diğer amacı da Washington’ın Esedsiz bir Suriye’de ciddi olduğu konusunda Esed’e, isyancılara, Türkiye’ye, Ürdün’e ve Körfez’dekilere bir siyasi mesaj yollamaktı.

Başkan Trump bu programı acaba niçin şimdi sonlandırıyor? Bu karara katılıyor musunuz?

Programın etkinliğine bakmaksızın, bu kararın zamanlamasını yanlış buluyorum. Başkan Trump, bütün taraflara, özellikle de ılımlı isyancılara yanlış bir sinyal yolluyor (bu, muhaliflerin kendi kaderlerine terk edildiği ve Suriye’nin sadece iki gruba –teröristlere ve Ruslara– terk edildiğine dair olumsuz bir sinyal).

Trump somut herhangi bir kazanım sağlamadan Ruslara ve Putin’e büyük bir taviz veriyor.

Eğer ki bu, Esed’e baskı uygulamak için planlandıysa, şu anda programı yarı yolda bırakmak hem baskı kabiliyetini yitirtir hem de dolaylı olarak çatışmada Amerikan rolünü önemsizleştirir ve en önemlisi, Suriye’de Esedsiz bir siyasi gelecek inşasında ABD’nin etkin bir rol oynama kabiliyetine darbe vurur.

Bunun Suriye’deki ılımlı muhaliflere ve savaşın geneline etkisi neler olabilir?

Ilımlı isyancılar, Türkiye ve Körfez’deki bazıları silahlandırmaya devam etse dahi, bir savaşçı güç olarak artık bitmek üzereler. Suudi Arabistan’ın –Riyad’ı ve Suud ailesini şaşırtan kraliyette veraset sıkıntıları, dahası Katar’la girdiği kabile kavgası ve Yemen’de bir felakete dönüşen savaşı dikkate alarak– Amerikan desteği olmaksızın isyancıları silahlandırma konusunda şevki kalmayabilir.

Çok daha kritik olan ise, bana göre, bölgedeki ılımlı Müslümanlar arasında yol açtığı hayal kırıklığı. Suriye’deki bu programdan çekilerek Washington IŞİD’e işgal edeceği bir alan yaratıyor. Bu programın sonlandırılması Suriye’deki savaşın yürütülmesini kısa vadede etkilemeyecek, ama ABD’nin Müslüman dünyayla ilişkilerinde geniş kapsamlı, zararlı ve beklenmedik sonuçlar doğuracak.

Bu program ABD için bir “pazarlık kozu” olarak görülüyor ve bazıları bunun başka alanlarda tavizler karşılığında sona ereceğini söylüyordu. Bu tavizler neler olabilirdi? Bu, Suriye’nin güneybatısında Amerikan-Rus müzakeresiyle varılan ateşkesle (tabii eğer ki böyle bir şey varsa) nasıl bağlantılandırılabilir?

Trump, karşılığında somut bir şey elde etmeden bu programı sonlandırmak suretiyle Suriye’yi gümüş tepsi içinde Putin’e ve Esed’e teslim ediyor. Eğer ki Trump, Rusları Suriye konusunda büyük tavizler vermeye ikna etmek istiyor olsaydı, isyancılara –MANPADS de dâhil– daha etkili silahlar verme ihtimalini gündeme getirebilir ve böylelikle Putin’i ve Esed’i Suriye’nin diğer bölgelerini de içine alacak çok daha kapsamlı bir ateşkesi müzakere etmeye zorlardı. Bu zamanda Amerikan yanlısı isyancıları bir başına bırakmak, Trump yönetiminin daha geniş ve stratejik bölgesel meseleleri düşünmediğini gösteriyor.

Peki, bu durum Suriye’de Rusya’nın ve İran’ın faaliyetini nasıl etkileyecek?

Rusya’nın Suriye’de eli rahatlayacak ve Esed de halkına zulmü ve ülkesini yıkıma uğratmayı sürdürme noktasında kendisine yeşil ışık yakılmış hissedecek. Öte yandan Trump şunu bilmeli ki “terk edilen” isyancılardan bazılarının ABD’yi artık güvenilir bir müttefik ve hami olarak görmeyi bırakıp IŞİD saflarına katılması da muhtemel. Beklenmedik sonuçlar bu çılgınca karar yüzünden dönüp dolaşıp bizi yüzümüzden ısıracak. İran da kendisini önü açılmış ve güçlendirilmiş hissedecek. Bu karar Rusya, Esed, İran ve Hizbullah için talih kuşu bir propaganda malzemesi.

(...)