D.IGNATIUS: ABD’NİN GÜNEY ÇİN DENİZİ’NDE ÖDÜN VERMEZ TAVRI KRİZİ TETİKLEYEBİLİR

ABD’NİN GÜNEY ÇİN DENİZİ’NDEKİ DAHA FAZLA ÖDÜN VERMEZ TAVRI BURAYI BİR KRİZ ALANINA DÖNÜŞTÜREBİLİR

David Ignatius (Washington Post gazetesi köşe yazarı, ödüllü gazeteci ve kitapları en çok satanlar listesinde yer alan casusluk romanı yazarı)

Washington Post, 22.10.2015

Tercüme: Zahide Tuba Kor

ABD Çin’in Güney Çin Denizi’nde bulunan ihtilaflı bölgelerdeki egemenlik iddialarına karşı askerî bir sınamaya yönelmiş gibi duruyor ve buradaki [Z.T.K. Singapur’u kastediyor] yetkililer Başkan Obama’nın meşhur “Asya’ya kayış”a ağırlık vermeye hazırlanması karşısında memnun görünüyorlar.

Çin’in yeniden hak iddia ettiği “adalar” çevresinde ilan ettiği 12 millik alana ABD, gemilerini yollayarak “[denizlerdeki] seyrüsefer hürriyeti”ni savunmaya hazır olduğu konusunda Asya’daki müttefiklerini bilgilendirdi. (…)

2012’den beri ihtilaflı adalar konusunda Çin’le mücadeleden kaçınan Washington daha kararlı/sert bir tutum almaya karar verdi. Geçen ay Çin lideri Xi Jinping’in Washington’ı ziyaretinde düzenlenen ortak basın toplantısında Obama “ABD uluslararası hukukun izin verdiği her yerde uçağını uçurma, gemisini yüzdürme ve faaliyet göstermeye devam edecek” demişti. Xi ise Çin’in adaları silahlandırmayacağının altını çizmişti.

Peki, ABD savaş gemileri Pekin’in ilan ettiği karasuları sınırını geçerse Çin ne yapacak? (…) Yetkililer Çinlilerin Amerikan gemilerinin peşinden gideceği ve belki geçişlerini engelleyebileceği ama ateş açmayacağını düşünüyor.

Denizlerdeki tavuk oyunu kolayca kontrolden çıkabilir. [Z.T.K. tavuk oyunu, uluslararası ilişkilerdeki oyun teorilerinden biridir] Bu yüzden ABD ve Çin, gemileri karşı karşıya gelmeden evvel, denizlerdeki olaylara karşı daha net kurallar üzerinde anlaşma konusunda akıllı davranacaklardır. (…)

Çin’in ada ele geçirmesi karşısında Obama’nın son derece pasif kalmasından endişelenen Güneydoğu Asyalı liderler şimdi rahatlamışa benziyor. Ortadoğu’nun kazanılamaz savaşlarının bataklığına batmak yerine ABD’nin ekonomik geleceğinin yattığı Asya’ya askeri açıdan odaklanması gerektiği kanaatindeler.

(…)

(…) Kasım 2011’de ortaya atılan Asya’ya Kayış politikasında herhangi bir başarı kaydedilememesi Güneydoğu Asyalı liderleri hayal kırıklığına uğratmış durumda; bazılarının söylediğine göre bu durum, Çin’i Güney Çin Denizi’ndeki mercan kayalıkları üzerinde hak iddia edip onları -ileride egemenliğini ilan edip askeri üsler inşa edecek şekilde- suni adalara dönüştürme konusunda cesaretlendirdi.

(…)

Asya’da Çin’in gücünü kontrol altına almanın, Washington’ın sonu gelmez bir şekilde Rusya’ya ve Ortadoğu’ya odaklanmasından daha farklı (ve daha olumlu) bir anlamı var. Buradaki yetkililer Ortadoğu’yu, yükselen Çin’in meydan okuması karşısında yazık ki dikkatlerin dağılmasına yol açan bir alan olarak görüyorlar. (…)

[Z.T.K. Singapur dışişleri bakanlığı müsteşarı ve özel elçi] Kausikan, ABD’nin Ortadoğu’dan geri çekilmesinden hiç endişelenmediğini belirtti. ABD’nin Ortadoğu’ya askeri strateji açısından daha az angaje olmasını savunan dış politika uzmanlarının kavramını kullanarak “Deniz-aşırı/offshore dengeleyicilik iyidir” dedi ve Irak Savaşı’nı ima ederek “Karada/onshore dengeleyiciliğe kalkıştığınızda işleri berbat edersiniz” “Şimdi yeni bir denge bulmaktasınız. Ve ayrılmaz bir şekilde Asya’nın bir parçasısınız” diye de ekledi.

(…) Ortadoğu, ABD askerî gücünün sınırlarını göstermeye devam ediyor ve gücün kullanımına karşı [bölgede] antipati de sürüyor. Ama Pasifik bölgesindeki ülkeler Çin’in bölgesel hegemonyasını kontrol altına alması için aynı Amerikan gücünü davet ediyor. Ortak tema belki de şu: uluslar ABD’yi kendi savaşlarını vermesi için istiyor ta ki işler kötüye gidene kadar.

Singapur’un eski Washington Büyükelçisi Çan Heng Çee dedi ki “Biz ABD hakkında ‘tehlikesiz hegemon’ diyoruz”. Hiç bunun bir benzerinin ABD’nin Ortadoğu’daki rolü hakkında söylendiğini duydunuz mu?