A.CROOKE: SUUD’UN YEMEN’DE TÖKEZLEMESİYLE GÜÇ DOĞUYA KAYIYOR

SUUDİ ARABİSTAN’IN YEMEN’DE TÖKEZLEMESİYLE BÖLGEDEKİ GÜÇ DOĞUYA KAYMAYA BAŞLADI

Alastair Crooke (İngiliz istihbarat servisi MI-6 ve AB diplomasisinde üst düzey görevlerde bulunmuş eski bir ajanı ve diplomat. Beyrut merkezli Conflicts Forum’un kurucusu ve başkanı. BM Medeniyetler İttifakı Küresel Uzmanlar komitesi üyesi.)

Huffington Post, 29.6.2015

Tercüme: Zahide Tuba Kor

Amerikan ordusu en baştan beri Suudi hava bombardımana karşı son derece kuşkuluydu ve başıbozuk bombalamanın yol açacağı ölümcül hasarı azaltmak için hedef tespit desteği verdi. Amerikalı komutanlar, bir kara harekatının faydalarından sadece kuşku duymakla kalmadılar, dahası (son derece doğru bir şekilde) Yemen’i –Suudi Arabistan’ın içine saplanma riski taşıdığı– çamurlu bir bataklık olarak gördüler.

(…)

Savaşa fiilen dahil olma konusunda Pakistan ve Türkiye’nin erken ve beklenmedik geri kaçışının ve Ürdün, (karşılığında büyük paralar isteyen) Mısır ve (başbakanı söz konusu girişimi açıkça eleştiren) Irak’ın ise belirgin bir isteksizliğinin sıkıntısını yaşadı. Daha da kötüsü, Suudiler son dönemde BAE Veliaht Prensi Muhammed bin Zayed’in, [Suudilerin] arkalarından iş çevirerek Ali Abdullah Salih’in çıkarına hizmet edecek siyasi bir çözüm bulmak amacıyla onunla [Salih’le] komplo kurduğundan şüphelenmeye başladı. (Hatırlayın, bin Zayed’in Kral Abdullah’ın en yakın adamı Tuveycri’yle birlikte Kral Selman’ın başa geçmesini engellemek için komplo kurduğuna dair haberler vardı.)

Daha da önemlisi, kraliyet bu yeni aşamada dahi hala, abartılı bir retorikle başladığı hedeflerini nasıl başaracağına dair etkili bir plana sahip görünmüyor.

Washington Enstitüsünden Simon Henderson, “Suudi Arabistan’ın Tecrübesiz Delikanlısı” başlıklı makalesinde [Z.T.K. kralın oğlu olan Veliahtın Veliahtı ve Savunma Bakanı Muhammed bin Selman hakkında] şöyle diyor: “Ülkelerin ekseriyetinde net bir başarı elde edemeyen askeri lider veya savunma bakanı siyasi bir ölüye dönüşür. Eğer Suudi Arabistan’da bu gerçekleşmezse, Kral Selman kendisini çok daha temel değişimler isteyen üst düzey prenslerin baskısı altında bulacaktır.”

Henderson’ın işaret ettiğinin ötesinde asıl soru, bu başarısızlığın bölge için ne anlama geleceği. Eski Amerikan Ulusal Güvenlik Konseyi Başkan Yardımcısı Graham Fuller şöyle yazmış: “Eski Soğuk Savaş jeopolitik konseptlerinden biri olan Kuzey Kuşak Devletlerini hatırlayanınız var mı? SSCB’nin güney sınırındaki Türkiye, İran ve Pakistan’ı (zaman zaman da Afganistan’ı) içeriyordu; Batı’da bu devletler Ortadoğu’ya yönelik muhtemel bir Sovyet saldırganlığına karşı birer tampon olarak görülüyordu. Acaba biz bugün ‘Kuzey Kuşağı’ bloğunun yeniden nüksetmesi ihtimaliyle karşı karşıya olabilir miyiz? Ama bu defa kesinlikle Rusya’ya karşı birlik olmayacaklardır. Tam aksine bu üç devlet, Rus, Çin ve ‘Avrasya’ jeopolitik görüşüne birçok açıdan jeopolitik yakınlık gösteriyor.”

Nasıl ki Ukrayna çatışması, Rusya ve Çin’i küresel finansal yönetişimde Amerikan askeri tahakkümüne karşı zafiyetlerini azaltmak üzere harekete geçirdiyse, Yemen “savaş”ı da Ortadoğu’ya ilişkin bazı hususları bir şekilde açığa kavuşturdu. Güç/iktidar sarkacının Körfez kutbundan uzaklaşıp eski yörüngesine doğru gitmeye başladığı söylenebilir.

Çok farklı sebeplerden bölgenin kilit konumdaki direkleri (İran, Türkiye, Mısır) ve Pakistan Doğuya doğru kendilerine yeniden yön veriyorlar. Çin’in “Tek Kuşak, Tek Yol” inisiyatifinin bu yön değişiminde ne kadar ehemmiyet arz ettiği tam olarak Batı’da takdir edilebilmiş değil. (...)

Bütün bunlar sadece birkaç alıcı bulabilen, İran’a karşı “büyük Sünni inisiyatifi”ni Suudilerin kötü yönetmelerinden kaynaklanmıyor. Aynı zamanda şu anda (altyapı inşası için) paranın bulunduğu Çin’in ve (muhtemelen yaptırımlardan kurtulacak olan) İran’ın bu yeni iktisadi ve siyasi tasarının güçlü siyasi unsurları olarak ortaya çıkacaklarının bilinmesinin de payı var. Kısaca, Ortadoğu’nun kırılgan monarşilerini desteklemesi istendiğinde devletler geleceğe yönelmeyi tercih edeceklerdir.