J.COHEN - RUSYA İSRAİL İÇİN MANTIKLI BİR İŞ ORTAĞI OLABİLİR

RUSYA İSRAİL İÇİN MANTIKLI BİR İŞ ORTAĞI OLABİLİR

Josh Cohen

Reuters-The Great Debate, 23.2.2016

Tercüme: Zahide Tuba Kor

İsrail eski başbakanlarından Golda Meir’in meşhur bir yakınması vardır: Musa Ortadoğu’da petrolün olmadığı bir yere getirmek için bizi tam 40 yıl boyunca çölde dolaştırdı. Ama Akdeniz’de Tamar adı verilen büyük bir doğalgaz alanının keşfedildiği 2009 yılıyla birlikte bu tamamen değişti.  Bir sonraki yıl daha da büyüğü, Leviathan, keşfedildi ve yeni bir büyük alanın daha keşfedildiği bu yılın ocak ayında ilan edildi. 32 trilyon metreküpe ulaşan İsrail’in doğalgaz kaynakları kendisine 150 yıl yetecek kadar çok ve uygun bir ortağın bulunmasıyla bu gazın dış pazarlara açılması öngörülüyor.

(…) Peki nereye ihraç edilecek? (…)

İsrailli yorumcular önümüzde duran üç ana ortağı tartışıyor: Mısır, Yunanistan ve Türkiye. Her birinin avantajları ve dezavantajları söz konusu. Netleşmeyen ama İsrailli yetkililerin üzerinde düşünmesi gereken seçeneklerden biri de Rusya. Rus enerji devi Gazprom’a işi vermek tartışmalı olacağı gibi tabii ki tek başına bağımsız bir çözüm de olamaz; ama İsrail’in güvenliğini artırarak daha geniş çerçevede jeopolitik pozisyonunu güçlendirebilecektir.

Rusya İsrail’in doğalgaz işine girmek istiyor. Moskova, hem bütçesine bir para kaynağı hem de jeopolitik bir kozu olarak Gazprom’a bel bağlıyor. Ruslar hiç şüphesiz İsrail gazının Gazprom’unkiyle rekabetini tercih etmeyecektir. Bu konu bilhassa Gazprom’un ana pazarı olan ve Rusya’nın korumaya çalıştığı Avrupa pazarı için geçerli.

Son dört yıldır Rusya İsrail’in gaz piyasasına girmek için birçok girişimde bulundu. (…)

Rusya’nın İsrail gazından çıkarı anlaşılabilir, ama İsrail’in bundan çıkarı ne? Konuyu öğrenmeye yeni başlayanlar için belirteyim ki Putin’in liderliği altında İsrail-Rusya ilişkileri güçlendi. İsrail ile Obama yönetimi arasında süregelen gerginlik dikkate alındığında İsrail’in Rusya, Çin veya Hindistan gibi diğer büyük güçlerle ilişkilerini geliştirmeye devam etmesi çok da kötü bir seçenek değil.

İkincisi, Rus ordusu İsrail’in kuzey sınırına iyice yerleşmiş durumda ve Putin Moskova’nın Ortadoğu’daki siyasi ve askeri nüfuzunu genişletmeye kararlı. Sınırında Rus varlığı İsrail’i için için yiyor/endişelendiriyor. Üst düzey bir İsrailli yetkili dedi ki “Artık hepimiz, havada, karada ve denizde askerleriyle kalmaya niyetli görünen Rus ayısıyla baş etmek zorundayız.”

Ancak İsrailli liderler milli güvenlikle ilgili reelpolitik bir görüşü benimsiyor ve Netanyahu Suriye’de Rus varlığına ilişkin İsrail’in güvenlik kaygılarını, özellikle de İsrail’in kırmızı çizgisi olan İran veya Suriye’nin Hizbullah’a gelişmiş silahlar yollamasını, Moskova’yla askeri koordinasyon ve ortak çıkar arayışları üzerinden ele almayı tercih ediyor. Bu bağlamda İsrail’in doğalgaz endüstrisine Rusları davet, -Putin’i bölgede İsrail’in temel güvenlik çıkarlarına öncelik vermeye sevk ederek- İsraillilere müthiş bir koz sağlayacaktır.

Son olarak, İsrail’in enerji sektöründe Gazprom’a bir rol vermek İsrail’in Akdeniz’deki doğalgaz sondaj altyapısının güvenliğini sağlamakta doğrudan bir rol oynayabilir. İsrail gelecekteki bir savaşta Hizbullah’ın bu altyapıyı hedef alabileceğine inanıyor – ki Hizbullah lideri de bu yönde zaten tehditler savurdu- ve İsrail ordusu kısa süre evvel doğalgaz sondaj platformlarını korumak için gemiler satın aldı. İsrail’in elektriğinin yarısı Tamar alanındaki doğalgazdan üretiliyor ve bu alandan doğalgaz tek bir boru hattıyla ülkeye taşınıyor ki bu, İsrail’in enerji güvenliği için muazzam bir risk.

Rusları davet bu problemi bir çırpıda çözebilir. Zira Hizbullah, Rusların “Şii ittifakı”nın kilit bir parçası ve dolayısıyla Moskova örgüt üzerinde ciddi bir koza sahip. Dolayısıyla Hizbullah’ın İsrail doğalgaz altyapısına dokunmamasını sağlayabilir. Hele de bu sondaj alanlarında Rus vatandaşları görev alırsa ne İran ne de Hizbullah Rus sivillerin hayatını riske atıp de bu tesislere saldırabilir.

Putin de bunun gayet farkında. Leviathan sahasında Gazprom’la işbirliği yapılmasına izin vermesi için Netanyahu’yla lobi yaparken Putin, “kimse bize bulaşamaz” diyerek radikal grupların İsrail’in doğalgaz tesislerine saldırılarını engelleme sözü vermişti (…) İsrail bu teklifi düşünmeli ve Putin’e şöyle bir karşılıklı ticaret teklif etmeli: Hizbullah ve İran’a karşı özel güvenlik çıkarımızı kabul etmeniz ve ayrıca Akdeniz’deki doğalgaz altyapımızın güvenliğini sağlamanız karşılığında, kritik hedeflerinizden birine ulaşmanızı, yani İsrail gazının Avrupa’ya satışına Gazprom’un da dahil edilmesini sağlayacağız.

Açıkçası Rus-İsrail doğalgaz ortaklığı bir dizi gizli tehlikelerle dolu. Birincisi, ABD Gazprom’un İsrail doğalgaz zenginliğine dahil olmasından hiç hoşlanmayacaktır. Washington ile Moskova arasındaki gerilimler sürüyor; hem ABD hem de AB Gazprom’un nüfuzunu azaltmaya çalışıyor. ABD Gazprom’la çalışmaması için İsrail’e yoğun bir baskı yapacaktır.

Rusya da dünyanın en iyi iş ortaklarından biri değil. Putin Gazprom’u muhaliflerine karşı bir silah olarak kullanıyor. İsrail hükümeti bu tarz taktiklerin kendisine karşı kullanılmayacağını teminat altına almalı ve doğalgazının Kremlin’in jeopolitik oyunlarına dayanak olmasını engellemelidir.

Son olarak Rusların dahil edilmesi İsrail’in gaz ihracatına tam bir çözüm sunmaktan oldukça uzak. Rusya’nın iktisaden zor durumda olması bir yana, İsrail’in doğalgaz akışını azamiye çıkarabilmek için Türkiye gibi bir büyük müşteriyle de anlaşması lazım. Gazprom İsrail’in doğalgaz oyununun ancak küçük bir parçası olabilir ama Rus güvenlik garantileri İsrail’in temel milli güvenlik çıkarlarını artıracaktır.

İşte bu yüzden İsrailli siyasi ve askeri stratejistler doğalgaz bulmacasına Rusya’yı da katmayı düşünmeliler.